Հայոց լեզու

Մակբայ
Մակբայ։ Բայի հատկանիշ։
Ձևի՝ արագ, արագ-արագ, արագորեն, արտաքուստ, բարեկամաբար, բարոյապես, բացեիբաց, գործնականորեն, գիտակցաբար, դանդաղ, դանդաղորեն, զույգ-զույգ,  իսկույն, լրջորեն, խստիվ, կամաց, կամաց-կամաց, մեկ-մեկ, հազիվհազ, հանկարծ, հապճեպ, հիմնովին, հոտնկայս, հետզհետե, հօգուտ, ձեռաց, մեղմիվ, մենմենակ, մերթընդմերթ, մեղմիվ, միասին, միանգամայն, միաձայն, ներքուստ, շարունակ, շտապ, ջոկ-ջոկ, սրտանց, ի սրտե, ուշի-ուշով (ուշիուշով), քաջաբար, փոխեփոխ և այլն։

Ժամանակի՝ այժմ, արդեն, այլևս, այսուհետև, այնուհետև, այսօր, ամսեամիս, առայժմ, առհավետ, առմիշտ, ապա, գիշեր-ցերեկ, դեռ, դեռևս, երբեք, երեկ, ընդմիշտ, ժամ առ ժամ, ժամանակ առ ժամանակ, հար, հավետ, հավիտյան, հետագայում, հետո, հիմա, հնուց, հնում, մանկուց, միշտ, մշտապես, նախ, նախապես, նախօրոք, ներկայումս, շուտ, շուտով, վաղ, վաղը, վաղուց, վաղօրոք, վերջերս, վերջիվերջո, տարեցտարի, րոպե առ րոպե, ուշ, ցարդ, ցայժմ, ցմահ, օրըսօրե, օրեցօր, օր օրի և այլն։

Տեղի՝ ամենուր, ամենուրեք, այլուր, բերնեբերան, դեմառդեմ, դեմ դիմաց, դեսուդեն, դեմ հանդիման, դռնեդուռ, գյուղեգյուռ, երկրեերկիր, հետ, ընդառաջ, հեռու, հեռու-հեռու, մեջտեղ, սարնիվեր, վեր, վար, վերուստ, տեղ-տեղ և այլն։

Չափի՝ ամենևին, ամբողջովին, ավել, ավելի, ավելի ևս, առավել, առավելապես, բավականին, բավական, բազմիցս, բնավ, բոլորովին, գերազանցապես, գրեթե, դարձյալ, եռակի, երիցս, է՛լ ավելի, ընդամենը, լիովին, կիսով չափ, կրկին, կրկնակի, հազիվ, հաճախ, հաճախակի, համարյա, մասամբ, մասնակիորեն, մեկ-մեկ, մեկիկ-մեկիկ, մոտավորապես, նորից, շատ, շատ-շատ, չափազանց, սակավ առ սակավ, փոքր առ փոքր, փոքրիշատե, քիչ-քիչ և այլն։

Ընդհանրական՝  որոնք տարբեր տեքստերում տարբեր իմաստներով կարող են հանդես գալ. առաջ, անընդհատ, անմիջապես, արտաքուստ, ներքուստ, դեմ դիմաց, իսկույն, հաճախ, շարունակ, միանգամայն, ստեպ-ստեպ և այլն։

Նաև այլ խոսքի մասի արժեք ունեցող մակբայներ՝

Գոյական՝ վաղը, այսօր, շուրջբոլորը
Ածական՝ արագ, դանդաղ, եռապատիկ, շատ, երկուստեք
Ածական, գոյական՝ հետիոտն, ուղիղ
Կապ՝ առաջ, դեմ, հետ, հետո։
Առաջադրանք

Տրված տեքստից գտիր մակբայները, որոշիր տեսակները.

Գետակի վրա
Թեքվել ուռին.
Ու նայում է լուռ
Վազող ջրերին: —
…Երազ – աշխարհում
Ամեն բան հավետ
Գալիս է, գնում
Ու ցնդում անհետ:
Եվ գլուխը կախ`
Նա լաց է լինում.-
Ջրերը ուրախ`
Գալիս են, գնում…

1916, Ռոզոն
Ավ.Իսահակյան

Լուռ-ձևի
հավետ-ձևի
անհետ-ձևի
կախ-ձևի
ուրախ-ձևի

Լրացրու բաց թողած տառերը, գտիր

մակբայները, որոշիր տեսակները
ածականները, որոշիր տեսակները
բայերը, որոշիր հատկանիշները։
Արիասիրտ հալիձորցիները դույզն-ինչ չէին կասկածում, որ անմատչելի և կորնթարթ ու բրգաձև լեռների միջև ծվարարծ իրենց արծվաբույնը անառիկ է ու անընկճելի։ Նրանք նախորոք հայթայթել էին այն ամենը, ինչ որ անհրաժեշտ էր. խոտի ու մացառի խր-եր, եռացրած ջրով կա-սաներ. ահռելի որ-աքարեր։ Զ-րուգիշեր չէին դադարում օրհասական գոտեմարտին ըստ արժանվույն նախապատրաստվելու ձեռնարկումները։ Հ-դս ցնդեցին անօրեն ու ա-բարտավան թշնամու՝ մեր խրոխտ ամրոցը ճրագալույ-ին անակնկալ հարձակումով գրավելու բոլոր ճի-երը։ Թշնամին անցավ հյու-իչ պաշարման արյունաքամ անելով Հալիձորը անառիկ արծվաբույնը։
Առյուծասիրտ Մխիթարը՝ այծենակա-ը ուսին, սևեռուն ու ակնդետ հայացքով հետևում էր ան-ուդար-ին։ Մտասույզ ու ինքնամփոփ նստած՝ նա ծրագրում էր որոգայթներ լարել՝ հակառակորդին հանկարծակիի բերելու նպատակով։ Նա կ-կտուր ինչ-որ բան մռլտաց, ապա ընդոստ շարժումով ոտքի կանգնեց,  կարգադրեց ճեպ-նթաց սուրհանդակ ու-արկել Տաթև՝ Բայանդուր իշխանի մոտ։ Նոր էր Բայանդուր իշխանը իր կտրի-ներով դուրս եկել Տաթևից, երբ  երևաց գուժկանն ու լուր բերեց, որ թուրքերը շարժվում են Արարատի կողմից։ Իշխանը որոշեց կտրել ասկյարների ճանապարհը՝ կասեցնելով նրանց առաջընթացը։

Մակբայներ
միջև-տեղի մակբայ
նախօրոք-ժամանակի մակբայ
զօրուգիշեր-ժամանակի մակբայ
մտասույզ-ձևի մակբայ
ինքնամփոփ-ձևի մակբայ

Ածականներ
արիասիրտ-որակական
անմատչելի-որակական
կորնթարթ-որակական
բրգաձև-որակական
անառիկ-որակական
անընկճելի-որակական
ահռելի-որակական
րհասական-հարաբերական
անօրեն-որակական
ամբարտավան-որակական
խրոխտ-որակական
անակնկալ-հարաբերական
անառիկ-որակական
առյուծասիրտ-որակական
ակնդետ-որակական
սևեռուն-որակական
մտասույզ-հարաբերական
ինքնամփոփ-հարաբերական
կրկտուր-հարաբերական
ճեպընթաց-որակական
ընդոստ-հարաբերական

Առաջադրանք
Տրված բանաստեղծությունից գտիր բայերը, որոշիր հատկանիշները (խոնարհում, սեռ, կազմություն, եղանակ, ժամանակ, ժամանակային ձև, դեմք, թիվ)
Բանաստեղծությունից դուրս գրիր պակասավոր և անկանոն բայերը, որոշիր՝ պակասավոր են, թե անկանոն։

Տաղ անձնական
Թողած Կարսում, գետի ափին, տունս՝ շինված անտաշ քարով,
Կարսը թողած, Կարսի այգին ու հայրենի երկինքը մով
Եվ Կարինե Քոթանճյանին անգամ չասած մնաս բարով―
Ա՜նց եմ կենում հիմա օտար քաղաքների ճանապարհով:

Անց եմ կենում, շուրջս-մարդիկ, շուրջս դեմքեր հազա՜ր-հազա՜ր.
Շուրջս աշխարհն է աղմկում, մարդկային կյանքն անհավասար.
Եվ ո՞վ կասի՝ ինչո՞ւ ես դու, և ով կասի, թե ո՞ւր հասար,―
Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես՝ կարծես շինված են տապարով:

Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի.
Ինչ-որ մեկի սրտում բացված- վերք է կարծես այս կյանքը մի.
Եվ ո՞ւմ համար- էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգե հիմի
Սիրտս՝ լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով:

Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի―
Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜
Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի―
Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…

Ու էլ ամե’ն մեղքի համար սիրտս հիմա ունի ներում.
Պիտի անդարձ ես հեռանամ, պիտի գնամ՝ ա’չքս հեռուն.
Թե Կարինե Քոթանճյանին տեսնեք Կարսի փողոցներում―
Ասե’ք նրան՝ Չարենցն ասավ- մնաս բարո՜վ, մնաս բարո՜վ…

շինված-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, հարակատար դերբայ

չասած-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, հարակատար դերբայ

անց եմ կենում-ա խոնարհում, չեզոք, ածանցավոր, երրորդ դեմք, հոգնակի,  ներկա, սահմանական եղանակ, բաղադրյալ

աղմկում է-ե խոնարհում, չեզոք, պարզ,սահմանական եղանակ, բաղադրյալ, երրորդ դեմք, եզակի

կասի-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, ենթդրական եղանակ, ապառնի,  երրորդ դեմք, եզակի, պարզ

շինված են-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, սահմանական եղանակ, ներկա,  երրորդ դեմք, հոգնակի, բաղադրյալ

բացված-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, հարակատար դերբայ

երգե — ե խոնարհում, չեզոք, պարզ,

կուզե-ե խոնարհում, չեզոք, պարզ, ենթ․ եղ․, ապառնի, պարզ , երրորդ դեմք, եզակի

խնդա- ա խոնարհում, չեզոք, պարզ

ցնդի- ե խոնարհ, չեզոք, պարզ

պիտի գնամ-ա խոնարհում, չեզոք, պարզ, հարկադրական, պարզ, առաջին դեմք, եզակի, ապառնի

հեռանամ-ա խոնարհում, ներգործական, ածանցավոր, ըղձական, պարզ, ապառնի, առաջին դեմք, եզակի

տեսնեք-ե խոնարհում, ներգործական, ածանցավոր, ըղձական, պարզ, ապառնի, երրորդ դեմք, հոգնակի

ասեք-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, ըղձական, պարզ, ապառնի, երրորդ դեմք, հոգնակի:

Բայի եղանակները
Բայն ունի հինգ եղանակ՝

սահմանական
ըղձական
ենթադրական
հարկադրական
հրամայական:
Սահմանական եղանակը ցույց է տալիս անցյալում, ներկայում և ապագայում հաստատ կատարվող, կատարված և կատարվելիք գործողությունը։ Սահմանական եղանակն ունի յոթը ժամանակաձև, որոնցից մեկը պարզ է մնացած վեցը բաղադրյալ, մեկը ներկա ժամանակաձև է, մեկը՝ ապառնի, մնացած հինգը անցյալ ժամանակաձևերն են։ Դրանք են՝
1. Անկատար ներկա-երգում եմ, խաղում եմ։
2. Անկատար անցյալ-գրում էի, խաղում էի,
3. Վաղակատար ներկա-գրել եմ, խաղացել եմ։
4. Վաղակատար անցյալ-գրել էի, խաղացել էի։
5. Ապակատար ներկա-գրելու եմ, խաղալու եմ։
6. Ապակատար անցյալ-գրելու էի, խաղալու էի։
7. Անցյալ կատարյալ-վազեցի, խաղացի։

Հրամայական՝ միայն 2-րդ դեմք, միայն ապառնի ժամանակ. Խոսի՛ր, խոսե՛ք։ Արգելական հրամայականը՝ մի՛ խոսիր, մի՛ խոսեք։

Ըղձական եղանակ (երանի). ունի միայն 2 ժամանակ՝ անցյալ՝ խոսեի, խոսեինք; ապառնի՝ խոսեմ, խոսենք (բոլոր դեմքերով)։ Ժխտական անցյալը՝  չխոսեի, չխոսեինք; ժխտական ապառնի՝ չխոսեմ, չխոսենք (բոլոր դեմքերով)

Ենթադրական եղանակ. ըղձականից՝ կ եղանակիչով՝ ապառնի՝ կխոսեմ, կխոսենք; անցյալ՝ կխոսեի, կխոսեինք (բոլոր դեմքերով)։
Ժխտականը՝ ժխտական դերբայի միջոցով. չեմ խոսի, չենք խոսի,;  անցյալ՝ չէի խոսի, չէինք խոսի։

Հարկադրական եղանակ. ըղձականից՝ պիտի  կամ պետք է  եղանակիչով. ապառնի՝ պիտի խոսեմ, պիտի խոսենք; այնցյալ՝ պիտի խոսեի, պիտի խոսեինք։
Ժխտականը՝ չ ժխտական մասնիկը՝ եղանակիչի վրա՝  ապառնի՝ չպիտի խոսեմ, չպիտի խոսենք; այնցյալ՝ չպիտի խոսեի, չպիտի խոսեինք։

Հրամայական եղանակ
Հրամայական եղանակը արտահայտում է հրաման և հորդոր:
Հրամայական եղանակը ունի 2 ձև:
Հ եղ.ը ունի միայն ապառնի ժամանակ:
ունի 2դ դեմք
է խոնարհոման բայերի դեպքում-իՐ
ա խոնարհման բայերի դեպքում- Ա վերջավորությամբ
օր.՝խոսիր,նստիր,ասա:
ժխտականը կազմվում է մի արգելական բառով և ձևը կոչվում է արգելական հրամայական,շեշտն անցնում է մի-ի վրա
Եթե հրամայական եղանակի բայը իրենից առաջ լրացում ունի,շեշտն անցնում է բայի վրա:
Չշփոթել
արգելական հրամայականը ըղխժձական եղանակի ժխտական ձևի հետ:



Առաջադրանք. գտի՛ր հրամայական եղանակի բայերը, որոշիր նաև սեռը և կազմությունը.

— Հե՜յ, քաջ Թաթուլ, կանչեց Շահը,
Անմա՞հ էիր քեզ կարծում.
Ե՛կ, բերել եմ ես քու մահը,
Ի՜նչ ես թառել ամրոցում։

***

— Հապա լըցրե՜ք, իմ քաջ հյուրեր,
Բաժակներըդ լիուլի,
Խըմենք— Աստված կըտրուկ անի
Թուրը իմ քաջ Թաթուլի։

***

Պառկած է իբրև Թաթուլ իշխանը
Նազելի կընոջ գըլուխն իր կըրծքին,
Ու իբր ասում է՝ վե՛ր կաց, իմ հրեշտակ,
Թո՛ղ, որ սպանեմ ես էդ հըրեշին։

***

Է՜յ, հըսկեցե՛ք, ի՞նչ եք քընում,
Քաջ զինվորներ Թաթուլի.
Ո՞վ է, տեսեք, տանջվում մըթնում,
Քուն չի աչքին մոտ գալի։

***

Վե՜ր կացեք, վե՜ր, ամբողջ գիշեր
Մարդ է գընում ու գալի.
Հե՜յ, զարթնեցե՜ք, առյուծ քաջեր,
Պահապաններ Թաթուլի։

***

Ու լի դառնությամբ հարցընում է նա
Դալուկ, մարմարիոն Թըմկա տիրուհուն.
— Պատասխան տո՛ւր ինձ, մատնիչ սևաչյա,
Մի՞թե Թաթուլը քաջ չէր ու սիրուն…

***

Հե՜յ, պարոննե՛ր, ականջ արեք
Թափառական աշուղին,
Սիրո՛ւն տիկնայք, ջահե՛լ տըղերք,
Լա՛վ ուշ դըրեք իմ խաղին։

Բայ
1 Անորոշ
2ենթակայական-ոց,ացող
3 հարակատար-ած,ացած
4համակատար-ելիս,ալիս

Դերբայ՝2 խումբ
1 խումբ՝անկախ -անկախ են,որովհետև նախադասության մեջ օգտ․ առանց օժ․ բայ
2 խումբ՝կախյալ-

Անորոշ դերբայի հոլովումը

ուղղական-գրել կարդալ

սեռական-ու արտաքին Հ,գրելու ,կարդալու

տրական-գրելուն,կարդալուն

հայցական-գրելը,կարդալը

բացառական-գրելուց,կարդալուց

գործիական-գրելով,կարդալով

ներգոյական-գրելում,կարդալում

Ես գրելուց երբեք չեմ հոգնում

Բոլորը նստածից էին հարցնում ,թե ինչ գրեն։

4 անկախ դերբայ

1Անկատար-ում

2Ապակատար-ելու,ալու

3վաղակատար—ել,ացել,

4ժխտական-չեմ,ի,ա

մտել

Բայ, դիմավոր և անդեմ բայեր։ Անդեմ բայերի՝ դերբայների տեսակները։ Անկախ և ձևակազմիչ դերբայներ։

Առաջադրանք.

Լրացրու տառերը և կետադրիր։ 
Գտիր անկախ դերբայներն ու ձևաբայերը, որոշիր՝ որ դերբայն է։
Որոշել էինք շրջագայել, հավաքել ուշադրության արժանի հինավուրց ավանդությունները,ուսումնասիրել իմ հայրենի լեռնաշխարհի՝ հիացմունք պարգևող պատմական հուշարձանները, ճարտարապետական կոթողները։

Շրջում էինք ձիերով, հաղթահարում լեռնաշղթաների՝ հոգնություն պատճառող բնական  խոչընդոտները ,անցնում անդնդախոր ձորերով։ Ձիերին ազատ արձակելով՝ նստում էինք բարձունքների վրա, ակնապիշ նայում հազիվհազ նշմարվող օձագալար արահետներին, դիտում բացատները, որտեղ լուսնկա գիշերներին կխտարներն էին խայտում ,արջերն էին       մռթմռթում, գնում իրենց որջերը։ Ահա փոքրիկ լիճը՝ ալիքների բեկբեկուն արփիափայլով ,աչքի պես վճիտ․ տեղաբնակները լոռեցուն հատուկ չափազանցությամբ <<Ծովեր են անվանել այն։ Պատահում էր ,երբ գիշրը վրա էր հասնում, ճանապարհը վստահում էինք ձիերին։ Սմբակերի թափից պոկվում էին քարեր ու գլորվում, և անտառը լցվում էր ահասարսուռ արձագանքներով։

Որոշել էինք
շրջագայել
հավագել
ուսումնասիրել
Շրջում էինք
հաղթահարում
անցնում
նստում էինք
նայում
դիտում
խայտում
գնում
անվանել
Պատահում էր
վստահում էինք
պոկվում էին
լցվում էր


Շրջում էինք-անկատար

հաղթահարում-անկատար

անցնում-անկատար

Առաջադրանք
Դասավորիր պարբերություններն անհրաժեշտ հաջորդականությամբ։ Ստացված տեքստից դուրս գրիր դերանունները, որոշիր տեսակը։
Թե ինչպես է ճանճը զգում մագնիսային դաշտը, և ինչու է բնությունը նրան օժտել այդպիսի հատկությամբ, առայժմ պարզ չէ։ Ըստ երևույթին, նա ինչ-որ զգայուն օրգան ունի, որն ընդունակ է մագնիսական ուժագծերի ուղղությունն զգալու ոչ պակաս ճշգրտությամբ, քան կողմնացույցը, բայց գիտնականներն առայժմ այդ օրգանը չեն գտել։
Իսկ եթե մագնիսը զգուշորեն հեռացնեք, ապա ճանճը կսկսի մաքրվել՝ թաթը թաթին քսելով և թևերից ինչ-որ բան քերելով։ Մի՞թե տարօրինակ չէ։
Միջատները շատ զգայուն են մագնիսական դաշտի նկատմամբ. բավական է հետևել տնային ճանճին, կողմնացույցով որոշել, թե որտեղ են հյուսիսն ու հարավը, և կտեսնեք, որ եթե քամի չկա, ոչինչ չի խանգարում ճանճին. նա միշտ նստում է որոշակի ուղղությամբ՝ կա՛մ հյուսիս-հարավ, կա՛մ արևելք-արևմուտք։
Եթե նրան դնեք ուժեղ մագնիսի բևեռների միջև, նախ կսկսի անհանգստանալ, ապա ճնշված կանշարժանա նշված ուղղություններից մեկում։ Դուք կտեսնեք, թե ինչպես է նա գլուխը «հարդարում»։
3.Միջատները շատ զգայուն են մագնիսական դաշտի նկատմամբ. բավական է հետևել տնային ճանճին, կողմնացույցով որոշել, թե որտեղ են հյուսիսն ու հարավը, և կտեսնեք, որ եթե քամի չկա, ոչինչ չի խանգարում ճանճին. նա միշտ նստում է որոշակի ուղղությամբ՝ կա՛մ հյուսիս-հարավ, կա՛մ արևելք-արևմուտք:

1.Թե ինչպես է ճանճը զգում մագնիսային դաշտը, և ինչու է բնությունը նրան օժտել այդպիսի հատկությամբ, առայժմ պարզ չէ։ Ըստ երևույթին, նա ինչ-որ զգայուն օրգան ունի, որն ընդունակ է մագնիսական ուժագծերի ուղղությունն զգալու ոչ պակաս ճշգրտությամբ, քան կողմնացույցը, բայց գիտնականներն առայժմ այդ օրգանը չեն գտել։

4.Եթե նրան դնեք ուժեղ մագնիսի բևեռների միջև, նախ կսկսի անհանգստանալ, ապա ճնշված կանշարժանա նշված ուղղություններից մեկում։ Դուք կտեսնեք, թե ինչպես է նա գլուխը «հարդարում»։

2.Իսկ եթե մագնիսը զգուշորեն հեռացնեք, ապա ճանճը կսկսի մաքրվել՝ թաթը թաթին քսելով և թևերից ինչ-որ բան քերելով։ Մի՞թե տարօրինակ չէ։

Նա-

Նրան-

Դուք

Ածական
Ցույց է տալիս գոյականի հատկանիշ

Գեղեցիկ ծաղիկ

Երկու տեսակ՝ որակական

Ցույց է տալիս որակ առանց հարաբերելու ուրիշ գոյականի հետ

Հարաբերական

Ցույց է տալիս որակ,հարաբերած ուրիշ գոյականի հետ

Փայտե սեղան

Ածականների համեմատության աստիճաններ

3 աստիճան

1-դրական  առանց համեմատելու

Նեղ,լայն,մեծ

2-բաղդատական երկու առարկաների նույն հատկանիշներ

Ավելի գեղեցիկ,

կազմվում են ավելի քան պակաս պակաս քան

3 գերադրական   համեմատվում են առնվազն 3 առարկաների հատկանիշներով

Կազմ. Ամենա ,ագույն,ամենից

Հնչուն

Անուշ-որակական

Հավասար-

Ոլոր ու մոլոր-որակական

Անդոր-որակական

Դերանուն
Դերանուն են կոչվում այն բառերը, որոնք մատնացույց են անում առարկա, հատկանիշ, քանակ կամ որակ՝ առանց դրանք անվանելու։

Տեսակները՝

Անձնական՝ ես, դու, նա, ինքը
Ցուցական՝ սա, դա, նա, այս, այդ, այն, այսպես, այդպես, այնպես, այսքան,այդքան, այնքան….
Հարցական- ո՞վ, ե՞րբ, ի՞նչ, ինչո՞ւ, ո՞ր, որերո՞րդ, քանի՞, որտե՞ղ, ո՞ւր…
Հարաբերական- ով, երբ, ինչ, ինչու, որ, որերորդ, քանի, որտեղ, ուր…
Որոշյալ- ողջ(ը), ամբողջ(ը), բոլոր(ը), ամենքը, ամեն մեկը ամեն մի, յուրաքանչյուր, յուրաքանչյուր ոք…
Անորոշ- մի, ինչ-որ, ինչ-ինչ, որվևէ, որևէ, որևիցե, մեկը, երբևէ, ուրիշ, այլ, մի քանի...
Ժխտական-ոչ ոք, ոչ մի, ոչ մեկը, ոչինչ
Փոխադարձ- իրար, միմյանց, մեկմեկու։
Հոլովվում են գոյականին և տեղի ու ժամանակի մակբայներին փոխարինող դերանունները։ Անձնական դերանունը ունի հոլովման առանձնահատուկ համակարգ՝ դերանվանական հոլովում։ Այդպես են հոլովվում նաև մի քանի այլ դերանուններ՝ սա, դա, ով։ 

Կետադրության ստուգում
Շոգենավի քթի տակից դուրս թռչելով՝միմյանց հետևից հափշտակ վազում էին ջրի ուղատարած ծալքեր, որոնք նման էին մետաքսյա ծանր գործվածքի ծալքերի։ Նրանք խռովահույզ վազում էին, և շարունակ լայնանալով ու կնճռոտվելով՝վերջապես հարթվում էին, հավասարվում և ծփծփալով չքանում։ Միակերպ ճռնչացող անիվների տակ կծկվում էր ուռճացած փրփուրը, և կաթի պես սպիտակի տալով, մեղմ վշշալով փշրվում, օձագալար հոսանքներով ցիրուցան էր լինում և կորչում` կուլ գնալով մառախուղին։ Երբեմն-երբեմն ծովաշուշանն էր ելնում ջրի երես, բայց նույն վայրկյանին էլ, գլխի վրա շուռ գալով՝ սուզվում մեղմահույզ ջրի հատակը։

Անդադար ու մեղմահնչուն ծնգծնգում էր ղեկի մոտ կախված զանգակը: Նավապետը՝ փոքր ինչ կքած ուսերով արևավառ, ու լռակյաց մի մարդ, հոտնկայս ծխում էր իր կարճ ծխամորճը, իսկ նրա հետաքնին հայացքը հածում էր ծովի անսահմանության վրա: Իմ բոլոր հարցերին նա կցկտուր էր պատասխանում: Ակամա ես դիմում էի իմ միակ ուղեկցին՝ կապիկին: Նստում էի նրա կողքին և նա ցնծագին ուրախությունից գլուխկոնծի էր տալիս լպրծուն տախտակամածի վրա:

Գործնական աշխատանք
1․ Գտնե՛լ համաձայնության սխալները։

1. Մարդկանց մի մասը գնացին աշխատելու։

2. Պահանջվում է հմուտ մասնագետներ։

3. Նրան՝ որպես հմուտ մասնագետի, պարգևատրեցին։

4. Արմենը ընկերոջ հետ անցավ բակով։

5. Ամեն մեկը գնացին իր աշխատավայրը։

2. Գտնե՛լ խնդրառության սխալները։

1. Նա դաշնամուրի վրա լավ է նվագում։

Նա դաշնամուր լավ է նվագում։

2. Այդ գործում նա չի մասնակցել։

Այդ գործում նա չի ունեցել իր մասնակցությունը։

3. Ընկերս համաձայն էր իմ առաջարկի հետ։

Ընկերս համաձայն էր իմ առաջարկին։

4. Նկարը փակցրեց պատից։

Նկարը փակցրեց պատին։

5. Ոչ ոք չհետաքրքրվեց կատարվածից։

Ոչ ոք չհետաքրքրվեց կատարվածի մասին։

2․ Գտնել նախադասությունների մեջ բառագործածությունների սխալները:

Այդ գյուղի տանտերն էր նամակ գրել կաթողիկոսին:

Ավանդության համաձայն` մեկնեցին գյուղ և մասնակցեցին ծիսակատարությանը:

Ականակիտ խավար էր, և նավից ափ իջած նավաստիները հազիվ գտան իջևանատունը:

Այդ վերաբերմունքը սաստիկ վրդովվել էր իշխանին:

Բժիշկն ուշադիր քննարկեց հիվանդին և ախտորոշում կատարեց:

Նա շատ էր մեղանչում իր գործած մեղքերի համար:

Դարավոր կաղնին չդիմացավ շառաչյուն հողմին:

Փողոցով անցնում էր միջին տարիքի մի կին` գլխին հովհարով գլխարկ։

Գյուղացին այգեբացից մինչև ուշ երեկո անդուլ աշխատում էր:

Ցուցում տալիս վկաները հուզվում էին:

3․ Նախադասությունների մեջ գտնել խնդրառության սխալները:

Գետինը ծածկվեց ձյունից:

Գետինը ծածկվեց ձյունով։

Նրանք ապրում էին սարի գագաթում:

Նրանք ապրում էին սարի գագաթին։

Երբեք մեր աշխարհը մեր վրա այսքան ծանր պարտականություն չէր դրել:

Երբեք մեր աշխարհը մեզ վրա այսքան ծանր պարտականություն չէր դրել։

Մենք շնորհակալ ենք այն անշահախնդիր բժշկից, ով փրկեց մեր հարազատի կյանքը:

Մենք շնորհակալ ենք այն անշահախնդիր բժշկին, ով փրկեց մեր հարազատի կյանքը:

Նա իմ պես աշխատասեր չի եղել:

Նա ինձ պես աշխատասեր չի եղել։

Նա երկար ժամանակ էր, ինչ իմ հետ էր քայլում:

Նա երկար ժամանակ էր, ինչ ինձ հետ էր քայլում:

Ծնողների մոտ ուսուցչուհին խրախուսեց աշակերտների արարքներին:

Ծնողների մոտ ուսուցչուհին խրախուսեց աշակերտների արարքները:

4․ Փակագծերի բառերը տեղադրել կետերի փոխարեն` կատարելով համապատասխան փոփոխություններ:

1. Լճի մոտ` բարձրադիր ժայռի վրա, նստած էր մի մարդ` լայնեզր գլխարկով , և անթարթ հայացքով նայում էր.  կապույտ ջրերին: (Լիճ, նայել, գլխարկ, ժայռ)

2. Նա սովորություն  ուներ աշնանը վերջին անգամ այգին մտնել, ցանկապատն ամրացնելու և հնձանի դուռը փակելու , որպեսզի ձմռանը  գիշերներին գայլ ու գազան չպատսպարվեն ներսը: (Մտնել, ձմեռ, հնձան, աշուն)

3. Կրծքից արձակելով զղջման հառաչանք` դողդոջուն ձեռքով տխուր  շարժում էր անում` կարծես իրենից հեռացնելով օրիորդի գեղանի կերպարանքը: (Ինքը, օրիորդ, արձակել, ձեռք)

4. Թիֆլիսում ապրելու տարիներին հատկապես Վերնատան միջոցներով Թումանյանն իր շուրջն է  համախմբում գրական ուժերին, կազմակերպում արևելահայոց գրական կյանքը: (Կյանք, տարի, միջոց, ինքը)

5. Պապ թագավորը կրճատում էր ժողովրդից գանձվող եկեղեցական տուրքերը, փակեց անկելանոցներն ու կուսանոցները, ձգտում նվազեցնել եկեղեցու իշխանությունը, հաստատել արքունիքի մենիշխանություն: (Փակել, արքունիք, ժողովուրդ, եկեղեցի)


Կետադրի՛ր առակը

Առակ վախի մասին

  • Ու՞ր ես գնում, - հարցրեց ճամփորդը՝ հանդիպելով ժանտախտին։
  • Գնում եմ Բաղդադ Այնտեղ պիտի կոտորեմ հինգ հազար մարդու:

Մի քանի օր անցճամփորդը նորից հանդիպեց ժանտախտին.

  • Դու ասացիրթե կոտորելու ես հինգ հազար մարդուբայց սպանեցիր հիսուն հազարի, - կշտամբեց նա։
  • Ո՛չ, - առարկեց ժանտախտը, - ես սպանեցի միայն հինգ հազարինմնացածները մեռանվախից։

Կետադրի՛ր նախադասությունները

1. Արսենը՝ այդ երիտասարդըմանուկ հասակից մայրական խնամք չէր տեսել:

2. ՃնշումՃնշման միավորները:

3. Նա հևում էրախր շատ էր վազել։

4. Նա ամենը չասաց ժողովումանչափ  հուզված էր թագավորի հրովարտակից:

5. Մայրն ասաց.

  • Գնա՛  որդիս և շո՛ւտ վերադարձիր։

6.  Գիրք կարդալով դու գրքերում շատ նորանոր բան կիմանաս։

Շատ շատերիցշատ բաներումմտքով հեռու կսլանաս։

7. Եկատեսահաղթեցի։

8. Սիրելի'ս , գնատուն։

9. Համաձայն օրենքի՝ դուք պետք է պարգևատրվեք։

10. Դուք համաձայն օրենքի պետք է պարգևատրվեք /սա հիմունքի պարագայով  է.  ձևի պարագայի դեպքում ոչինչ չի դրվում /

11. Արամը՝ մեր դասարանի գերազանցիկը,  պարգևատրվեց:

12. Փառանձեմի կնոջ՝ ամենամտերիմ  քրոջ  դժբախտությունը ցնցել էր ամենքին  /սա  դժվար էմտքի  շփոթից  խուսափելու համար ի՞նչ անենք..../

13. Գոհա՜րես եմբա՛ց արա։

14. Մարդ եմ փնտրում՝ մարդուրախերջանիկչդժգոհող....

15. Ես սիրով ընդունեցի առաջարկը՝ ուսուցիչ լինել այդ հեռավոր գյուղում։

16. Դու ինքդ շատ լավ գիտես։

17. Գլուխը փեշի տակ՝ գնում էր օտարության։

18. ՍիամանթոնԱտոմ Յարճանյան և Մեծարենցը Միսաք Մեծատուրյան արևմտահայ պոեզիայիհսկաներից են։

Ուղղագրական բառարանի օգնությամբ կետերի փոխարեն լրացրեք ջճ կամ չ

ա/  ալոճակնակապիճաղճատելաղջ ամուղջաճպարարգեղջկականանաչառանզիջումանմիջապեսանջրդի (չջրածչոր), անտերունչ (չքավոր), անրջելաչալուրջաչքաբացաջակողմյանաջափնյակաջլիկառաջարկությունմիջատմիջոցշուրջպարվերջակետաղջիկոչխարոջիլչղջիկփախչելփարչ (կավե գավաթ), քրքիջ

բ/  աչքառաջինառողջությունառնչությունբաղարջ (գաթա), բաճկոնգաղթօջախգաղջ (խոնավբորբոսնած), գաճաճ (թզուկփոքր), գեղջուկ (գյուղացի), թռչունթռչելթրջելթրջոցհորջորջել(անվանելկոչել), մեջտեղմիջակմիջօրեողջույնվերջինմխրճվելմռնչյունմրջյունշիճուկողջագուրվելանընդմեջպչնանք (զարդարանք), պճրանք(նազանք), քուրջ։

գառաջնորդգոճիդաջելեղջերուերկարաճիտզեղչելզիջելզղջալԷջմիածինընչացք (բեղ), ընչաքաղց (ագահ), թարթիչի հեճուկս (հակառակ մեկի), իջնելլայնալիճլաջվարդ (կապույտ), կտրիչ (կտրող գործիք), կտրիճ (քաջ), հառաչանքառնչվելմիջամտելմիջավայրմիջօրենախճիր(կոտորած), տարեվերջուռճանալուռչելխոճկոր:

դառջևարջաորսամբողջառաջնորդառէջբարեհաճդարչնագույնխառնիճաղանջ(խայտաբղետ), խոճկորխրճիթծխամորճկառչելկարիճկճղակկճմթելկնճիթկոճկելկորչելկռճիկհարճճանճճղճիմմահճակալմաճկալմարջանմեջբերումմեջքմինչևմիջևմիջադեպնկարչականշեղջ (կույտ), սոճիՍոչիվայրէջքվերջաբան:

Ուղղագրական բառարանի օգնությամբ կետերի փոխարեն լրացրեք Մ կամ Ն:

ՌմբակոծելբմբուլանբախտամբողջովինանբասիրամբարտավանամբոխամպագոռգոռամբողջամփոփելինքնամփոփհամբույրճամփաըմպանականբավամբարանբիծըմբոստըմբռնելբանբերանբարբառըմբոշխնելՄանվելՍամվելանփույթանբարյացակամճամփորդանբերրիճամբար,  բամբասելբանսարկուճամպրուկանպաճույճշամփուրսիմֆոնիաամպրոպանպատճառբանվորամպշողանպայմանամբարիշտամբարտավանթմբուկ:


Շտեմարանի առաջադրանքներ

1․Տրված բառերից  որո՞նք են  հոմանիշ փառաբանել բառին.

Ներբողել, նպաստել, գովաբանել, օրհներգել, բարեբանել, դրվատել, գովերգել:

2. Ո՞ր շարքի  ոչ բոլոր  բառազույգերն են  կազմված հականիշներից:

1) վճիտ–  պղտոր, նենգ– ժպտադեմ, հնարամիտ  – անճար

2) համերաշխ– գժտված, առինքնել – վանել, օրինաչափ – պատահական

3) պիղծ–սուրբ, գաճաճ–բարձրահասակ, ջրարբի –անջրդի

4) պատվարժան–անարգ, գեղատեսիլ – անհրապույր, եդեմ –դժոխք

3. Ո՞ր շարքի  ոչ բոլոր  բառազույգերն են հականիշներ:

1) ոռոգելի – անջրդի, փառասեր– ինքնասեր,ապառիկ – կանխիկ, վեհանձն – փոքրոգի

2) պիղծ– սուրբ,  ստվարաթիվ – փոքրաքանակ, կանուխ– ուշ, հաշտվել – գժտվել

3) խոժոռվել–ժպտալ, անհյուրընկալ–վանատուր,ուռուցիկ –գոգավոր, թուլանալ – սաստկանալ

4) սքողված–անթաքույց, վանել– առինքնել, առանցքային – երկրորդական , ընկնել– հառնել

4. Ո՞ր նախադասության մեջ   սղոցել–ը   փոխաբերական իմաստով չի գործածվել:

1) Միայն երբեմն –երբեմն լռությունը սղոցում էին ինչ–որ հնչյուններ՝ կանացի բարձր ծիծաղ, հարբածների վեճ:

3) Երեխան իր միալար լացով սղոցում էր բոլորի նյարդերը:

 4) Հունվարյան խստաշունչ ցուրտը սղոցում էր մուրացիկների ոսկորները:

5. Ո՞ր նախադասության  մեջ փոխաբերական իմաստով գործածված բառ կա:

1) Բարձրադիր սարավանդը շրջապատված էր բնության գեղեցիկ տեսարաններով :

2) Օրիորդն այնպես էր պճնվել, ասես զարդարված տոնածառ լիներ:

3) Պողպատյա կամքի տեր այդ մարդը վշտից  կուչ էր եկել:

4) Ամեն կողմից նրան էին նայում դողէրոցքով ախտահարված մանուկներ՝ խոր ընկած ակնակապիճներով։

1․ Ի՞նչ է ցույց տալիս գոյականը.

 1) առարկա, 2) գործողություն, 3)առարկայի հատկանիշ, 4) գործողության հատկանիշ

2. Ո՞րը գոյականի քերականական հատկանիշներից չէ .

1) թիվը, 2) հոլովը, 3)առումը, 4) դեմքը

3. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են գոյականներ.

                1) խնդրագիրք, վեհապանծ,սովորույթ, բարություն

                2) խռչակ, պատարագ, թուխպ, ճամփորդ

                3) խոհուն, ուսմունք, բազկերակ, կաթսա

                4) մթնշաղ, ընձուղտ, թմբիր, շինծու

4. Ո՞ր շարքում գոյական չկա.

                1) արևաշող, ամենուրեք, առաջին,վաղորդայն

                2) ալեծածան,նկարագիր, մեծահամբավ, ժամանակավոր

                3) երկարատև, շիկահեր,վարելահող, քինախնդիր

                4)  բարեսիրտ, արծաթափայլ,կամարակապ, ազատախոհ

5. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են իրանիշ գոյական.

            1) տոհմածառ, հենասյուն, պատվիրակ,պտուտակ

            2) հասմիկ, դիտորդ, կողմնակից, բաժակ

            3) չվերթ, սպա, անապատ, տառեխ

            4) հավատարմագիր, ծաղկատոն, կիզակետ

6. Դուրս գրել այն բառերը, որոնց հոգնակի թիվը սխալ է կազմված․

Ճամփեզրեր, մեծատուներ, անցագրեր, քարայծներ, սպունգներ, մանկագիրներ, սպիերվաճառականեր, դաշնագրեր, ֆիդայիններ

մեծատուններ, քարայծեր, սպիներ, վաճառականներ, ֆիդայիներ

7. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերի հոգնակի թիվն է կազմվում –ներ վերջավորությամբ .

            1) սարդոստայն, զոհասեղան, գետնահոր,քաղաքադուռ

            2) հարսնաքույր, լուսանցք, ջրկիր, սպա

            3) վիպագիր, գնդացիր, կենսագիր, ոստայն

            4) սևագիր, լուսնագնաց, պատմագիր,պատմահայր

8. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերի հոգնակի թիվն է կազմվում –եր վերջավորությամբ.

            1) հարթավայր, զոհասեղան, գետնահոր,քարաժայռ

            2) հարսնաքույր, նավթահոր, անձրևաջուր,սարդ

            3) վիպագիր, երկրագունդ, սեպագիր, մարդ

            4) սևագիր, լուսնագնաց, ժամացույց,վանահայր

9. Որոշել՝ գոյականներից քանի՞սը չունեն ներգոյական հոլովաձև, և դուրս գրել այդ գոյականները:

Դուստր, ժամանակ, դասագիրք, շունմանուկհորեղբայրտանտեր, համալսարան, քաջությունաղջիկ:                                                      

10. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են դրված բացառական հոլովով.

            1) ձիուց, պատարագից, գոտուց, մարդուց

            2) եղևնուց, բարդուց, ոզնուց, կտուց

            3) Գուգարքից, Արփաչայից, Ակնաղբյուրից, զինակից

            4) անունից, օրվանից, սմբակից, կուսակից

11. Ո՞ր  շարքի բոլոր բառերն են դրված ներգոյական  հոլովով.

            1) ձեռքում, պեղում, գրքում, մտքում

            2) երազում, բնում, այգում, կաթսայում

            3) գյուղում, մղում, ալբոմում, ցանցում

            4) անտառում, օջախում, սղում, նավակում

12. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են ենթարկվում վա հոլովման.

            1) գիշեր, ամիս, շաբաթ, ժամ

            2) րոպե, տարի, առավոտ, վաղը

            3) օր, վայրկյան, երեկ, կեսգիշեր

            4) ժամանակ, ցերեկ, դար, կեսօր

13. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են ենթարկվում ոջ հոլովման.

            1) քույր, աղջիկ, կին, ամուսին

            2) ընկեր, տատ, աշակերտ, տեր

            3) կնքամայր, հորաքույր, եղբայր, աներ

            4) տիկին, խաղընկեր, տալ, մորաքույր

13. Ո՞ր նախադասության մեջ որոշիչ հոդի գործածության սխալ կա:

1) Ամռան երկար օրերին էլ արևն հազիվ մի քանի ժամ է լույս տալիս Մթնաձորի անտառներին:

 2) Նալբանդյանի կերպարը հայ գրականության մեջ պատկերել են Եղիշե Չարենցը, Րաֆֆին, Պետրոս Դուրյանը:

3) Արքայադուստրն զգում էր այդ երկնային բուրմունքը, արբեցած էր նրանով:

4) Աստղերն արշալույսին չքացան, սուզվեցին անհունի մեջ:

Դո՛ւրս գրել այն բառերըորոնցում մեկից ավելի երկհնչյուն կա։


Պայթյունհայությունմիջանկյալ,

մայրությունկայունությունհարյուրամյալայնությունվայրագությունյուրային։

4. Որոշե՛լ տրված բառերից յուրաքանչյուրի ձայնավորների ու բաղաձայնների քանակը։

Ակունք - 2 ձայնավոր, 3 բաղաձայն

բարձունք - 2 ձայնավոր, 5 բաղաձայն 

խճանկար - 4 ձայնավոր, 5 բաղաձայն 

անդունդ - 2 ձայնավոր, 4 բաղաձայն 

հրաժեշտ - 3 ձայնվոր, 5 բաղաձայն

պայթյուն - 2 ձայնավոր, 5 բաղաձայն 

դաստիարակ - 4 ձայնավոր, 5 բաղաձայն

մանրէ - 2 ձայնավոր, 3 բաղաձայն

սրբատաշ - 3 ձայնավոր, 5 ձայնավոր

հյուլե - 2 ձայնավոր, 3 բաղաձայն

անընդհատ - 3 ձայնավոր, 5 բաղաձայն 

սրընթաց - 3 ձայնավոր, 5 բաղաձայն 

մերթընդմերթ - 3 ձայնավոր, 8 բաղաձայն 

մտավոր - 3 ձայնավոր, 4 բաղաձայն

դազգահ - 2 ձայնավոր, 4 բաղաձայն


Սեպտեմբերի 1-10 նախագծեր.
Թարգմանական նախագիծ
Նպատակը՝
լեզվամտածողության զարգացում


տրված նյութի հասանելիությունը մեկից ավելի լեզուներով


օտար լեզուների իմացության հմտությունների գործածում և ընդլայնում

ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏ ԱՇԽԱՏՈՂ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ՍՈՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ. ԸՆԴՀԱՆՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ՄԻՋև

Հավես է արդյունավետ մարդկանց նայել որպես ռոբոտների կամ կախարդների: Բայց սովորելով, թե ինչպես են նրանք աշխատում արդյունավետ և հաղթահարում դժվարությունները, որ բոլորս ենք ունենում , հնարավոր է ինքդ քո արդյունավետության մակարդակը բարձրացնես: Իհարկե, չես կարող դառնալ արդյունավետ մեկ գիշերվա ընթացքում: Բայց, եթե սկսես փոքր փոփոխություններ անել և որոշ սովորություններ մցնել առօրյայումդ, կլինես ճիշտ ճանապարհի վրա:
1. Առաջինը կենտրոնացիր ամենակարևոր առաջադրանքների վրա
՛՛Ամենակարևոր առաջադրանքներ՛՛-ի հետևում կանգնած տեսությունն այն է, որ ցանկացած առաջադրանքների ցանկ ունի որոշ բաներ, որ մյուսներից կարևոր են: Եթե աչքի տակով անցկացնես ցուցակդ, կտեսնես կարևոր և ոչ այդքան կարևոր առաջադրանքներդ վերջացրած: Այս մեթոդիկան նաև հետ կպահի ձեզ գործերը հետաձգելուց, քանի որ շատ հեշտ է օրը անցկացնել թեթև բաներ անելու վրա, կարևոր և դժվարները վերջացնելու փոխարեն:Օրվա սկզբում մի քանի րոպե ծախսիր մեկից երեք հատ կարևոր բան ընտրելու վրա, որոնք պետք է ավարտի հասցնես մինչև օրվա վերջ՝ ինչ գնով էլ լինի:Նորից կենտրոնանալով կարևորի վրա, ավելի հեշտ է ստեղծել իմաստալից անելիքների ցուցակ. Համոզվեք, որ կարևոր գործերը կատարվում են:

2. Պահեք շեղումների ցուցակ `կենտրոնացած մնալու համար
Էլփոստերով, սոցիալական լրատվամիջոցներով և հազարավոր անելիքներով հեշտ է շեղվել, երբ փորձում ես արդյունավետ լինել:Անկախ նրանից, թե փորձում եք կենտրոնանալ դժվար աշխատանքի վրա, թե պարզապես զբաղվում եք ավելի թեթև առաջադրանքներով, շեղումները արդյունավետության կործանումն են: Դժվար է պահպանել արդյունավետ աշխատանքային սովորությունները, երբտարբեր կողմերից շեղում են:Շեղումները նվազեցնելու հզոր մեթոդներից է «շեղող ցուցակի» ստեղծումը:Աշխատանքի ընթացքում պահեք այս ցուցակը `լինի դա Google Doc-ի, թե սովորական թղթի կտորի տեսքով: Ամեն անգամ, երբ շեղող միտք է ծագում, գրեք այն ցուցակում և նորից գործի անցեք:Այս տեխնիկան, որը Պոմոդորոյի տեխնիկայի գաղտնիքներից մեկն է, հզոր է, քանի որ շատ ժամանակ ձեր շեղումները ուշադրություն են պահանջում:Եթե ես աշխատանք եմ կատարում և հանկարծ հիշում եմ մի պարտք, որը պետք է վճարվի, կամ գաղափար ունեմ նոր գրառման համար, դրանք մտքեր են, որոնք արժանի են ուշադրության: Նրանք պարզապես արժանի չեն դրան այս պահին:Երբ մտքեր են ծագում ձեր աշխատանքի ընթացքում, դրանք գրի առեք: Ընդմիջման ժամանակ կարող եք վերադառնալ ևկամ լուծել դրանք, կամ դրանք ավելացնել ձեր ավելի մեծ անելիքների ցուցակին:

3. Մի՛ զբաղվիր մի քանի գործով միևնույն ժամանակ
Եթե հաշվի առնենք մեր շրջապատում այդքան շեղող հանգամանքները,  շատ հեշտ է բազմակողմանի աշխատանքի թակարդը ընկնելը:Երբ փորձում եք բազմակի առաջադրանքներ կատարել, իրականում միանգամից երկու բան չեք անում. Դուք արագորեն փոխում եք ձեր ուշադրությունը երկու բանի միջև: Ամեն անգամ փոխելիս պետք է նորից կենտրոնանալ նոր առաջադրանքի վրա: Քանի որ մի քանի րոպե է պահանջվում առաջադրանքը կատարելագործելու համար, այս անցման վայրկյանները բազմակողմանի աշխատանքը դարձնում են չափազանց անարդյունավետ:

 4. Սովորեք ինչպես հաջողություններից, այնպես էլ սխալներից
Արդյունավետ մարդկանց մարտահրավերներից է ապահովել, որ արագ աշխատանքը լինի նաև որակով աշխատանք: Երբ արագ ես աշխատում, սխալներ թույլ տալու հնարավորությունը մեծանում է: Արդյունավետ մարդիկ դիմագրավում են այդ ռիսկը ՝ կատարելագործվելով և սովորելով բաց չթողնելով ամեն հնարավոր պահը, որպեսզի լավ աշխատանք արտադրելը դառնա ինտուիտիվ: Երբ ինչ -որ բան սխալ է ընթանում, սխալները վերլուծելը և դրանք կանխելու ուղիներ փնտրելը արժեքավոր ուսուցման փորձ է:Նույնքան կարևոր և շատ ավելի քիչ տարածված է հաջողություններից դասեր քաղելը:Արդյունավետ աշխատող մարդիկ օգտագործում են հաջողությունները պարզելու համար, թե ինչպես կրկնել դրանք: Ի՞նչը լավ ստացվեց և ինչու: Ի՞նչ պետք է վերցնել այս փորձից և նորից օգտագործել:Այս հարցադրումներն օգնում են ձեզ մեկ հաջողությունից անցնել կրկնակի հաջողությունների: Նաև օգնում է ձեզ հասկանալ ձեր հաջողությունները ավելի ինտուիտիվ մակարդակով, ինչը ձեզ խնայում է ժամանակ, երբ սկսում եք նոր նախագծի վրա աշխատել:

5. Կառավարեք ոչ միայն ձեր ժամանակըայլ նաև էներգիան
Տրամաբանական է դժվար գործերը անել օրվա սկզբում արդյունավետորեն օգտագործելով ձեր պիկ ժամերըավելի շատ գործեր կատարել ավելի քիչ ժամանակում ՝ նախքան հոգնելըԱրդյունավետ աշխատող մարդիկ գիտենոր ժամանակ ունենալը բավական չէ գործեր անելու համարՁեր էներգիայի կառավարումըապահովելըոր դուք զբաղվում եք ամենածանր առաջադրանքներովմինչդեռ էներգիա ունեք դրանք լուծելու համարարդյունավետ հնարք է:


08.04.2020
Հեռավար ուսուցում
Գործնական աշխատանք

Պատուհանից այն կողմ` ինքնամեկուսացածի պատում
Գրեթե մեկ ամիս է բոլորս մնում ենք տանը պահպանելով հիգիենա և զերծ մնալով մարդկանց հետ շբումից: Շատերը չեն համակերպվում տանը մնալու հետ և այնուամենայնիվ դուրս են գալիս տանից: Դա ես համարում եմ շատ սխալ: Այս օրերին շատ կարևոր է տանը մնալը, քանի որ մեր առողջությունը առաջնայինն է: Կարանտինը կարող ենք անցկացնել շատ պրոդուկտիվ, ոչ թե ուղղակի ժամանակ վատնենք, տանը նստելով և ոչմիբան չձեռնարկելով: Հիմա տեխնոլոգիական դար է և բոլորս կարող ենք զբաղվել ինքնազարգացմամբ տանից, կարդալ օնլայն գրքեր, զբաղվել սպորտով/ֆիտնեսսով, նկարել, ֆիլմեր դիտել և այլն: Պետք չէ ժամանակը ուղղակի վատնել, եկեք մնանք պրոդուկտիվ և տանից պայքարենք վիրուսի դեմ, քանի որ ինչպես արդեն նշեցի մեր բոլորիս առողջությունը ամենա կարևորն է:
Տնային աշխատանք/քերականություն

1.Փոխիր տրված բառերի մուգ գրված տառերը և ստացիր նոր բառեր:
Գիրք - գիրկ
Տանկ - տանձ
Սանր - մանր
Մարագ - կարագ
Նոր - ձոր
Բարդ - սարդ
2.Փակագծերում նշված բառերից ընտի՛ր ճիշտը և տեղադրի՛ր նախադասությամ մեջ:
Երեկոյան (բառաչում, մայում) էին մարգագետիններից տուն եկող կովերն ու հորթերը:

Մի կատաղի քամի (ճռնչաց, շառաչեց) այնպիսի սաստկությամբ, որ հնօրյա ծառերն արմատից սկսեցին տատանվել:

Գեղջուկի և երկրագործի համար սկսվել էր հողային աշխատանքների (եռուն, եռանդուն) շրջան:

Միայն սայլերին լծված (նժույգների, ձիերի) խրխնջյունն էր մերթընդմերթ ընդհատում լռությունը:

Քո պատմած դեպքը սովորական (հնարք, հնարանք) է, այլ, ոչ թե իրականություն:

3.Բացատրի՛ր դարձվածքները բառարանի օգնությամբ:Իրար սրտից ջուր խմել – մեկը մյուսի սրտովը լինել, վարվել:
Հազար մաղով անցկացրած – առանց ամոթի՝ անամոթ:
Հիվանդի համար ջուր բերող – դանդաղաշարժ:
Գլխին կրակ թափել – ուժեղ բարկանալ:
Կանաչ-կարմիրը կապել – զարդարել, տղայի ամուսնացնել:
Կոպեկի համար մեռած – ժլատ:
Ուրիշի բնում ձու ածել – օտարին օգուտ տալ:
Ոտքի կոխան դարձնել – ոտքի տակ տալ, ոտնահարել:
Փուշը մատից հանել – նեղության պահին օգնել:
Գրքի մի երեսը կարդալ — հարցին մոտենալ մեկ կողմից:

4.Լրացրե’ք բաց թողնված տառերը,  երկհնչյունները, կրկնակ բաղաձայնները:Շինծու, կարգազանց,  առէջ,  բարձրություն, անջրդի,  տախտակ, բացօթյա, անդորրություն,  անդրավարտիք, սիգապանծ,  խորդուբոր-,  կմախք,  կծկտուր,  ճեպընթաց, դշխոյական:

5.Կազմեցե’ք   6 բառ`   սյունակներից    ընտրելով  մեկական  արմատ.:
Խուլ խոտհարք- խլահավ
սեզ հանդակ – սիզախոտ
մասնիկ դիմակահանդես – հանդամաս
խոժոռ երաշտահավ – խոժոռադեմ
մրջյուն անտանելի – մրջնաբույն
բեռ արծվաբույն – բեռնատար
6.Յուրաքանչյուր   սյունակից   ընտրելով մեկական  նախածանց  և արմատ` կազմեցե’ք  6  նախածանցավոր   բառ:
Ենթ անկյունագիծ – ենթագլուխ
նախ շրջադարձ – նախագիծ
հար գլխագին – հարատև
արտ տևողություն – արտասահման
վեր մշտավառ – վերադարձ
առ սահմանապահ – առմիշտ
7.Յուրաքանչյուր սյունակից  ընտրելով մեկական վերջածանց և արմատ` կազմեցե’ք  6 վերջածանցավոր բառ:                  .
Ցանցաթաղանթ ուք – թաղկեն
խաչագող ան – գողոն
կալվածատեր ոն – տիրույթ
քսայուղ յալ – քսուկ
հավելավճար կեն – հավելյալ
կովկիթ ույթ – կթան

8.Տրված  զույգ  բառերից  ընտրեցե’ք  մեկական  արմատ  և  կազմեցե’ք   մեկական  բարդ  բառ:
Խոհական —  այլատարր - տարրախոհ
զմայլելի  —  մեծահոգի - հոգեզմայլ
որակազրկում — բարձրաբերձ - բարձրորակ
դրամապանակ – հիմնավոր - հիմնադրամ
արշավախումբ —  հաղթական - հաղթարշավ
պատվարժան – ինքնամեծար - մեծապատիվ
9.Առանձնացրե’ք հոմանիշային  6 զույգ:Այգաբաց, անդրավարտիք, ամանոր,  նավասարդ, արփի, փափագ, արգասիք, բաղձանք,  թախիծ, արեգակ, արշալույս, արդյունք, տաբատ,  նոխազ

Այգաբաց – արշալույս, անդրավարտիք – տաբատ, ամանոր – նավասարդ, արփի – արեգակ, փափագ – բաղձանք, արգասիք – արդյունք։
10. Առանձնացնել հականիշային 6 զույգ:
Տերևազուրկ, սինլքոր, երանգավառ, համր, վեհանձն, սաղարթախիտ, չոր, տգեղ, խոսուն, խորդուբորդ, դժգույն, տամուկ, ողորկ,  վճիտ:

Տերևազուրկ – սաղարթախիտսինլքոր – վեհանթներանգավառ – դժգույնհամր – խոսունչոր – տամուկխորդուբորդ – ողորկ
11.Փակագծում  տրված բառերը տեղադրեցե’ք  բաց թողնված  տեղերում` ենթարկելով անհրաժեշտ   փոփոխությունների:
Ամռանը նա սիրում էր  նստել պատշգամբի առաջ, փռվել պարտեզում, որտեղ անցնում  էր  մեծ առուն, այն գալիս էր ընդարձակ հովիտը շրջապատող սարը և գնում  դեպի դաշտերը:
(սար, փռել,  ամառ, որտեղ)
Որքան մոտենում էինք, այնքան ավելի նշմարելի էին դառնում գյուղի տներն ու այգիները, երդիկից ելնող ծխի սյուները:
(երդիկ, դառնալ, ծուխ, տուն)
Լիլիթի վեր սլացող հոգին չէր երկնչում ոչ մի խոչընդոտից , ձգտում էր դեպի երկնասլաց բարձունքին նմանվող ժայռերը, տենչում լեռների երկնամերձ սյանը :
(սյուն, խոչընդոտ, սլանալ, բարձունք)

18.03.2020
1. Տրված բառերը տեղադրիր նախադասություններում ընդգծված բառերին փոխարինելով:
1.Եփվել, բորբոքվել:
Ջուրը թեյնիկում վաղուց արդեն եփվում էր, բայց նա չէր նկատում: Բարկությունից արյունը բորբոքվում էր  երակներում, սիրտը տակն ու վրա էր լինում:
2.Ուղեկցել, ընկերություն անել, միանալ:
Ընկերություն է անում դիմացի շենքում ապրող մի տղայի հետ: Միացան , որ միասին անեն իրենց ուժերից վեր այղ գործը: Մինչև քաղաք կուղեկցեմ քեզ, որ մենակ չգնաս:
3.Կռել, թակել, գանահարել, քննել:
Ավազակներն այնպես էին գանահարել խեղճին, որ ձին թողել ու փախել էր: Այնպես համառորեն է թակում  դուռը, կարծես վստահ է, որ տանը մարդ   կա:
Երկաթը տաք-տաք են կռում:
Այդ հարցն այնքան քննեցին, որ ոչ մեկին այլևս չի հետաքրքրում:
4.Ավարտել, վերջը տալ (ուտել):
Գործը ավարտելուց հետո, երկար ժամանակ դրան այլևս չէր անդրադառնում:
Մեկն իր բաժին միրգն արագ վերջը տվել էր  ու դունչը մեկնել վանդակի շուրջը խմբված երեխաներին, որ էլի տան:

09.03.2020
Դասարանում

(1)Հայոց հազարամյա մշակույթի պատմությունն ունի մի շրջանորը վայրէջքների ու դժվարինվերելքի իր դասերով ներկայացնում է մեր ժողովրդի հարատևմանհոգևոր անմահության և անշեջփառքի փայլուն ապացույցներից մեկը: (2) Անօրեն բռնակալների անլուր հալածանքներիչընդմիջվող կոտորածների տասնամյակներում հայոց մշակութային կյանքը տվել է վերընթացզարգացման մխիթարական շատ երևույթներորոնց մեջ իր ինքնահատուկ տեղն ունի Գլաձորիբարձրագույն դպրոցը կամ համալսարանը: (3) Մեր միջնադարյան մշակութային պատմության մեջընդունված է Գլաձորի համալսարանի գրչական և մանրանկարչական ժառանգությունը ճանաչելիբրև ինքնուրույն հոսանք՝ բուն Գլաձորյան դպրոց: (4) Իր ակունքներում ունենալով բնաշխարհիբազմադարյան ավանդույթներն ու Կիլիկյան Հայքի անմրցակից արվեստի լավագույն գծերը՝Գլաձորի գրչականհատկապես մանրանկարչական դպրոցը արձանագրեց զարգացման մի նորաստիճան: (5) Գլաձորում ստեղծված ձեռագիր մատյաններումհատկապես ծաղկողների՝Հովհաննեսի և Մատթեոսիապա և Մոմիկի և իր գործընկերների մանրանկարներում ակնախտիղգույների ընտրությունն ու համադրություններըդիմանկարների հոգեբանական կերպավորումներըկատարվում են աննախադեպ վարպետությամբ: (6) Մեկ զրույցով ներկայացված պատկերըսակայնպակասավոր կլինիեթե մոռանանք Գլաձորի ավանդները և հատկապեսավանդառուներինայսինքն՝ նրանցովքերհաղորդակցվելով Գլաձորի լույսին և այդ սրբասուրբօջախից առնելով իրենց հոգու անշեջ կրակընոր օջախներ բացեցին մեր բնօրրանի տարբերմասերումդարձան նոր լուսատուներմշակութային կյանքի նոր քարոզիչներ: (7) Այստեղ՝ Գլաձորիհամալսարանում են կրթություն ստացել Ստեփանոս Օրբելյան պատմիչըՀովհան Որոտնեցի ևԳրիգոր Տաթևացի հռչակավոր գիտնականներըԽաչատուր Կեչառեցի բանաստեղծըԱրևմտյանՀայաստանի մեծ լուսավորիչ Հովհաննես Երզնկացին և ուրիշ բազմաթիվ վարդապետներ ուդպրապետներ: (8) Նրանք լույսի ու գիտության նոր կենտրոններ ստեղծեցին երկրի տարբերվայրերում: (9) Այդպիսիններից են Տաթևի և Մեծոփա վանքերի համալսարաններըորոնքարյունռուշտ թաթար-մոնղոլների վայրենի տիրապետության շրջանում դարձան հայ ժողովրդիհոգու անմար կրակը վառ պահողներլույսի ու գիտության անշեջ օջախներ: (10) Գլաձորիմայրամուտից հետո Հովհան Որոտնեցին՝ Եսայի Նչեցու աշակերտըփոխադրվելով Տաթևի վանքայնտեղ համալսարանական կարգ ու կանոն ստեղծեց:

Ըստ Բ.Ուլուբաբյանի

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ  1   7-րդ նախադասության մեջ ընդգծել 4 բաղադրյալ հատուկ գոյական:
ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 2.   4-րդ նախադասության մեջ ընդգծել 4 ածական:
ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 3.   6-րդ նախադասության մեջ  ընդգծել 4 դերանուն:
ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 4.  1-ին նախադասության մեջ ընդգծել կազմությամբ բարդ և ածանցավոր  բառերը:

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 5. 4-րդ նախադասության մեջ ընդգծել 3 բարդածանցավոր բառ:

04.03.2020
Տնային աշխատանք


27.02.2020
Դասարանում

Թավ գրված բայերը փոխարինեք հոմանիշներով:

Գետը ազատվում է անդնդախոր կիրճի կապանքներից և անզուսպ ու կատաղի հոսքով ընթանումհովտով:
Կեսգիշերին հոլիկում զարթնում եմ գետի հոխորտալի դղրդյունիցԼուսնկա գիշերն իր փայլփլունաստղերով նայում է հոլիկից ներսսառը քամին ուժգին պոռթկումներով հարձակվում է և թվում է,  թե գետն է սպառնագին վրա տվել մեր կացարանըԹեև մենք ուղղակի գետափին չենքսակայնգիշերը ջուրն այնքան մոտ է թվումոր ակամա վախեցնում է քեզհանկարծ քշի հոլիկը:
Գեղեցիկ է գիշերը մարգագետնումայստեղ-այնտեղ նշմարվում են ձիերըոր կուշտ արածելուցհետո հանգիստ ննջում ենԻսկ կողքինքամուց տարուբերվող եղեգները մեկ-մեկ իջեցնում ենխուլ ձայնով քարերն է տեղաշարժում ահեղամռունչ գետը ու իր սպառնագին աղմուկն է սփռումչորս կողմըԽավարի մեջ երևում են արծաթազօծ լեռնագագաթները:

Ներգործական կառուցվածքի նախադասությունները դարձնել կրավորական:
Բոլորը սիրում էին այդ խիզախ զինվորին:
Խիզախ զինվորը սիրված էր բոլորի կողմից։

Մի հուժկու ձայն հանկարծ ընդհատեց լռությունը
Լռությունը հանկարծ ընդատվեց հուժկու ձայնից։

Բացումն անընդհատ հետաձգում են
Բացումն անընդհատ հետաձգվում է։

Մեղմ քամին շարժում է սաղարթները:
Սաղանթնեդը շարժվում են մեղմ քամուց։

Բարբարոսի թուրն ու նիզակը  խոցել են հայոց ձեռագրերը
Հայոց ձեռագրերը խոցվել են բարբարոսի թրի և նիզակի կողմից։

Զորքերի բազմությունը ծածկեց Գեղամա ծովակի ափը:
Գեղամա ծովակի ափը ծածկվեց զորքերի բազմությունից։

Կրավորական կառուցվածքի նախադասությունները դարձնել ներգործական:
Բոլորը հմայվում են նրա ազնվազարմ նայվածքից:
Նրա ազնվազարմ հայացքը հմայում էր բոլորին։

Առավոտվա ցողից նարնջագույն քարերի վրա  շողշողուն կաթիլներ են շարվել:
Առավոտվա ցողը շողշողուն կաթիլներ է շարել նարնջագույն քարերի վրա։

Փայտե հեռագրասյունը թեքվել էր ձյունի ծանրությունից:
Ձյան ծանրությունը թեքել էր փայտե հեռագրասյունը։

Այդ կենդանինուղտըպոետների կողմից գրեթե չի գովերգվել:
Պոետները գրեթե չեն գովերգել այդ կենդանուն՝ ուղտին։

Գիշերվա անդունդը խախտվեց ինչ-որ թռչունի կռնչյունից:
Ինչ-որ թռչյունի կռնչյունը խախտեց գիշերվա անդունդը։

Ծերունին վրդովվել էր հարևանի քար անտարբերությունից:

Հարևանի քար անտարբերությունը վրդովել էր ծերունուն։
Թարգմանություն


Ձիս ոչ մեկին չեմ վստահում
Ղազախական հեքիաթ
Երեք երիտասարդ ճանապարհորդ, ձիով ճամփորդում էին, որոշեցին դադար առնել, որպեսզի  քնեն, իսկ նժույգներին բաց թողնեն արածելու։ Նրանցից մեկը, ով հավակնում էր մոլլայի կոչման համար, բաց թողնելով իր նժույգին անքամի  ձորակում, ասաց.

— Է՜հ, աստված, ես իրեն միայն  քեզ եմ վստահում:
Մյուս երիտասարդը, ով հետաքրքրված էր սուֆիզմով, աջակցեց նրան.
— Աստված իմ, թող  քո կամքը լինի:
Եվ իր նժույգին ևս ուղարկեց այնտեղ:
Երրորդ ձիավորը ծիծաղելով ասաց.
— Իսկ ես իմ նժույգին ոչ մեկի չեմ վստահում:
Նա ուղարկեց իր նժույգին հողմաշունչ կողմը, որտեղից գայլերը երբեք չեն հարձակվում:
Արթնանալով`  ճամփորդները շտապ գնացին իրենց նժույգներին փնտրելու: Այն նժույգը, որ քամու ուղղությամբ էր գնացել, ողջ և առողջ էր, իսկ մյուս երկուսին կերել էին գայլերը:


27.11.2019
Դասարանում

1.Կետերի փոխարեն մի այնպիսի բառ գրիրոր աջ և ձախ գրված բառերի հետ բարդ  բառկազմի:

Վարդ….նկար (գույն)
ծաղիկ….քանդակ (զարդ)
լուր….սեղան (գիր)
լեռ….կապ (շղթա)
ճերմակ….արձակ (հեր)
քանդակ….ընկեր (գործ)

2. Գրիր տրված բառերի նույնարմատ հականիշները:

Անխռով - խռովկան
խոտոր - անխոտոր
երերուն - աներեր
տարակուսելի - անտարակույս
արտաքուստ - ներքուստ
անզարդ - զարդարուն
ամոթխած - անամոթ
աղմկոտ - անաղմուկ
արատավոր - անարատ
քաղցրահամ - դառնահամ
ընչատեր - ընչազուրկ
թեթևաբարո - ծանրաբարո

3. Յուրաքանչյուր բառի համար գրիր 1-ական հոմանիշ և հականիշ բառ:

Թյուր - սխալ - ճիշտ
շնորհալի - տաղանտավոր - անշնորք
նուրբ - քնքուշ - կոպիտ
անաչառ - արդար - աչառու
երախտագետ - երախտապարտ - ապերախտ
անդորր - խաղաղ - անհանգիստ
անաղարտ - մաքուր - պիղծ
պարկեշտ - համեստ - անպատկառ
ահռելի - հսկայական - չնչին
հանդուգն - համարձակ - երկչոտ
փութաջան - աշխատասեր - ծույլ

խրթին - դժվար - հեշտ

24.10.2019
Դասարանում 
Գործնական աշխատանք

1. Գտնե՛լ և դո՛ւրս գրել հնաբանությունները։

Այպանել - ծաղրել
աշտե - երկարակոթ նիզակ
ատենադպիր - քարտուղար
այրուձի - հեծելախումբ
արդ - զարդ
հանգույն - համանման
զի - որովհետև
վաղր - սրի տեսակ
հանապազ - շարունակ

22.10.2019
Դասարանում

Գծերի փոխարեն գրել Մ կամ Ն:
ՌմբակոծելբմբուլանբախտամբողջովինանբասիրամբարտավանամբոխամպագոռգոռամփոփելինքնամփոփհամբույրճամփաըմպանականբավամբարանբիծըմբոստըմբռնելբանբերանբարբառըմբոշխնելՄանվելՍամվելանփույթանբարյացակամճամփորդանբերրիբամբասելբանսարկուճամպրուկանպաճույճշամփուրսիմֆոնիաանպատճառբանվորամպշողճամբարանպայմանամպրոպ:

Գծերի ձոխարեն գրել Վ կամ Ֆ:
ՍֆինքսհավքգովքասֆալտփլավհարավայինավտոմեքենանավթօվկիանոսնավթավառզավթելԱֆրոդիտեԱվրորաթավշյաավտոմատհազիվհազֆշշոց (օձի), վշշոց (ջրի), թովչանքնզովքկաթվածսֆինքսնավթամուղԱվղանստանԽոսրով:

Գծերի փոխարեն գրել Ժ կամ Շ:
Դժխեմդժնիերաժիշտաժդահագժտվելդշխոդշխուհինշտարնշդարենիերաշտերաշտահավհուժկուօժտվելպատշգամբ:

Գծերի փոխարեն գրել Ռ կամ Ր:
Սարսուռբարբառելկարկառունվառվռունխրճիթծարավբրոնզմարմարպարկելջղագրգիռգոռգոռալհոգեթրթիռժխոռբարբառահասարսուռ:


19.09.2019
Դասարանում

  1. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով ը տառը։

Ակնդետակնթարթանակնկալանընդհատառընթեր,
առընչվելգույնզգույնդասընթացդասընկերերկընտրանք,
ինքնստինքյանլուսնկախոչնդոտկորընթարդհամընկնել,
հյուրընկալձեռնտուճեպընթացմերթընդմերթնորընտիր,
որոտընդոստսրընթացունկնդիր։


  1. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով բպ կամ փ։

Գաբրիելսփրթնելսրդելդարպասդարբինշամփուրերբ
իբրևխաբելխարխափելՀակոբհամբերելջրարփիհամբույր,
փրփուրհապճեպհափշտակելհարբելնուրբշաբաթորբՍերոբ,
ապշելսուրբսրբելհղփանալուրբաթՔերոբթփրտալաղբանոց,
ցայտաղբյուրեղբայրողբ։


  1. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով գկ կամ ք։

Անգամավագկողպեքգոքերգզուգելթագավորվարակել,
թարգմանելկարագկարգհագնելհանքափորհոգնելհոգի,
հոգնակիձագձիքտարերքճիգճրագմարագմարգարե,
մարգարիտփեղկտրտմաշուգփողկնորոգելշոգոգիբազրիկ,
պատարագպարգևսուգարտասուքփաքցնելթաքցնելուրագ,

օգնելՕքսենվարուցանք., քսուկօգուտ։

17.09.2019
Դասարանում
Վարժ.1

1. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով է կամ ե։
Այգեէտ, այժմեական, անէական, անպատեհ, առէջ, առօրեական,
անվրեպ, գոմեշ, գրեթե, դողէրոցք, ելևէջ, երբևէ, երբևիցե,
էլեկտրաէներգիա, էմալե, ինչևէ, ինչևիցե, լայնէկրան, խեցի, կրետ,
հէկ, հապճեպ, հիպոթեզ, հյուլե, հնէաբան, մանանեխ, մանրէ,
միջօրեական, որևէ, որևիցե, պոեմ, սեթևեթել, վայրէջք, տիեզերք,
տոթակեզ, տրիոլետ, քրիստոնեական։

2. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով օ կամ ո։
Ականջօղ, ամանօրյա, ամենօրյա, անօգնական, անօթևան, անորոշ,
ապօրինի, արծաթազօծ, բացօթյա, բնօրրան, գազօջախ, գիշերուզօր,
գիշերօթիկ, զորք, լավորակ, կեսօր, հանապազորդ, հանապազօրյա,
հոգս, հոդս ցնդել, հոտնկայս, մեղմօրոր, մեղմորեն, միօրինակ,,
նախորոք, ոսկեզօծ, ջրօրհնեք, վաղօրդայն, վաղօրոք, տասնօրյակ,
տարորոշել, տափօղակ, օրըստօրե, օրորել։

Վարժ.2

Հնագետ Նա մանկուց երազել էր հանդիպել մի նշանավոր հնագետի:
Փլատակ Ափշած էինք, երբ տեսանք այդ փլատակները:
Հնագույն Գյումրին Հայաստանի հնագույն քաղաքներից է:
Կործանվել Մարդիկ աչքերը փակ կործանվում էին փոթորիկի մեջ:
Հայտնվել Չհասցրեցինք աչքերներս թարթել և հայտնվեցինք այդ արկածային կղզու:
Քարաբեկոր Երեխաները զարմացաց էին տեսնելով այդ հսկա քարաբեկորները:
ՄանրակրկիտՈւսուցչուհին թեստերը մանրակրկիտ ստուգելուց հետո բաժանեց երեխաներին:

15.04.2019
Դասարանում
Վարժ.191

Մենք գիտեինք այն մարդու մասին, որը քաղաքում ապրած ժամանակ եղբորս հետ էր ընկերացել։

Նա սպասում էր, որպեսզի Արմենի հայրենակիցներն իրեն դիմավորեն։

Նա վերադարձավ, իր երկար տարիներ ապրած տեղից։

Նա անգութ չէր այնքան, որ իր Հայրենիքի բախտը ոտնակոխ աներ։

Պիտի հետևեի նրան, եթե մեկ էլ կանչեր։

Վարժ.193

Գնացել կանգնել էր ճանապարհի վրա, եկող-գնացողի հետ մի քիչ զրույց անելու։

Եղնիկը հանկարծակի ցատկեց լուսամուտի գոգը, աչքերը սուզելով խավարի մեջ։

Մի օր, մեղմաշունչ մի քամի, Նուբիական բարձրունքներից վար սահելով, իջավ ոսկեալիք Նեղոսի ափերը և մի վայելչակազմ ու դեռատի արմավենու ոտների տակ փռվեց հևիհև։

Նա ճամփա ընկավ, մի ուրիշ, մի լավ աշխարհ գտնելու։

Վարժ.194

Ա) ագեվազ - արագավազ, վազանց - վազեվազ, կակղամորթ - թուլամորթ, թավամազ - ոսկեմազ, թավշապատ - արծաթեպատ



12.04.2019
Դասարանում
Վարժ. 182

Երբ քարը կայծ տվեց, և կայծից վառոդը բռնկվեց, ձորերը դղրդացին ահավոր արձագանքից։

Երբ ծանոթ արտին հասավ, հենվեց հրացանին ու միտք արավ։

Քաղցած աղվեսը փչակում հաց ու միս գտավ, որ հովիվներն էին թողել։

Ալքոինեն մի թռչնակ է, որ մենակություն է սիրում և ապրում է ծովակին։

Մի շուն, որ ձու կուլ տալու սովորություն ուներ, մի անգամ ձվի փոխարեն խխունջ կուլ տվեց։

Արծիվը ցած սուրաց ու բռնեց այն աքաղաղին, որն ընկերոջը հաղթել ու ձայնը գլուխը գցած պարծենում էր։

Գայլը մի անգամ որոշեց փոխել իր տեսքը, որովհետև այդպես ավելի շատ որս անելու հույս ուներ։

Պատմության մեջ հայտնի են եղել դեպքեր, երբ դատարանը հեղինակին ստիպել է ուտել իր գրած գիրքը։

Քանի որ գրքի բովանդակությունը թունավոր է՝ թող հեղինակն ինքը թունավորվի դրանով։

Մի անգամ երեկոյան, երբ մի քանի ժամ շարունակ երկնքում փայլեց թռչող անորոշ մի առարկա, Տոկիոյում մեծ իրարանցում սկսվեց։ 

Վարժ. 184

Մարդիկ սկսեցին կարեկցել նրան, երբ իմացան այդ պատմությունը։

Շշմած կանգ առավ, երբ դուրս եկավ անտառից։ 

Վրաններից մի մարդ, ով մանգաղը գոտու մեջ խրած, բարձրացավ քարափով։

Օջախի մոտ նստած կինը թվում էր քրմուհի, ով եռոտանու առաջ ծխի շարժումներն էր գուշակում։

Վարժ. 185

Ընկեր - բացի ընկերոջից, բացառությամբ ընկերոջից։

Կին - բացի կնոջից, բացառությամբ կնոջից։ 

Արման - բացի Արմանից, բացառությամբ Արմանից։

Տեր - բացի տիրոջից, բացառությամբ տիրոջից։

Մարդիկ - բացի մարդկանցից, բացառությամբ մարդկանցից։

Տղաներ - բացի տղաներից, բացառությամբ տղաներից։

Կինո - բացի կինոյից, բացառությամբ կինոն։

Արվեստ - բացի արվեստից, բացառությամբ արվեստը։

Վարդեր - բացի վարդերից, բացառությամբ վարդերը։

Մեղու - բացի մեղվից, բացառությամբ մեղուն։

Վարժ. 188

Ավստրիական Պերտ քաղաքի իշխանությունները ահռելի գումար տրամադրեցին և կրիաների համար հարմար, հուսալի և լավ լուսավորված մի գետնուղի  կառուցեցին, որ ճանապարհն անցնելիս այդ դանդաղաշարժ ճամփորդները ինքնաշարժի նահատակ չլինեն։

Վարժ. 189

Այդ հավաքին մասնակցեց նրանց առաջնորդը։

Սպիտակ զգեստը քեզ շատ է սազում։

Ոսկեծամ մազերով աղջիկը գալիս է աղբյուր։

Ու հանկարծ սիրահարվել էր այդ աղջկան։ 

Առավոտներն էլ չէին երգում։ 

Գառնուկները հոտոտում էին հողը։

Հարցը նրանում է, որ բոլորը մոռացել էին ուխտի մասին։

Երբ արևը տաքացնում էր քարերը, մողեսները պառկում էին քարերին։


08.04.2019
Դասարանում
Վարժ. 180

Նորեկը շնչակտուր խոսում էր։
Արևն թեթև այրել էր կնոջ դեմքը:
Ահռելի որոտից ուժեղ պայթում է երկինքը։ 
Դուք բարկանում եք, երբ ձեզ հակաճառում են։
Երբ նա սկսեց արդարանալ բոլոր կասկածներս փարատվեցին:
Երեկոյան ժամը ութին հազիվ տեղ հասանք:
Մայր ու որդի արդեն մի ժամից ավել զբոսնում էին այգում:

Վարժ. 181

Կրիան և նապաստակը վիճում էին իրենց արագավազության մասին: Որոշված մրցույթի համար կրիան գնաց վազելու, քանի որ գիտեր իր դանդաղաշարժության մասին, իսկ նապաստակը համոզված էր, որ կհաղթի այդ պատճառով էլ գնաց և մուշ-մուշ քնեց: Մրցույթի ժամանակ հաղթեց կրիան, քանի որ եռանդով աշխատել էր և չէր հանգստացել այն ժամանակ, երբ կրիան քնած էր: Միշտ էլ այդպես է աշխատասիրությունը հաղթում է բնական ընդունակություններին։

03.12.2018
Դասարանում
Փոխադրություն

Գրազը

Սենյակումս մտքերով տարված քայլում էի անկյունից մյուս անկյունը: Հիշում էի, թե ինչպես տասնհինգ տարի առաջ մի մեծ խնջույք կազմակերպեցի: Խնջույքի ժամանակ երբ շփվում էինք հյուրերի հետ և այսպիսի մի խոսք բացվեց, թե որն է ավելի արդար մահապատիժը, թե ցմահ բանտարկությունը: Մի քսան հինգ տարեկան իրավաբան պնդում էր, որ ավելի լավ է ցմահ դատապարտվեն, որովհետև այդ ժամանակ գոնե ապրում են: Իսկ ես պնդում էի հակարառակը, որ մահապատիժը ավելի մարդասիրական է և այս խոսակցությունից հետո մենք գրազ եկանք երկու միլիոնի վրա, որ իրավաբանը պետք է 15 տարի մնա մի շենքում և ոտքը չկտրի շենքի մուտքից: Չէր կարելի առնչվել ոչմեկի հետ և ոչ էլ նամակներ ստանալ: Կարելի էր ընդամենը երաժշտություն լսել, նամակ գրել և պահանջել իրեր որոնք կարելի էր փոխանցել փոքրիկ պատուհանից: Առաջին տարվա մեջ նա նեղվում էր շատ ձաձրությունից: Ամբողջ օրը նվագում էր: Երկրորդ տարում արդեն սկսեց գրքեր կարդալ և չորս տարվա ընթացքում բանկիռին 600 գիրք էր պետք եղել որպեսզի ապահովի իրավաբանին: Տասնամյակին նա սկսեց կարդալ և պահանջել Ավետարան որին հաջորդեց Աստվածաշունչը: Ահա եկավ այն օրը, որ նա պետք է ազատվեր և բանկիռը գնաց և ականջ դրեց նրա սենյակին ծպտուն անգամ չկար նա տանգնապով բացեց դուռը և տեսավ մազերը արդեն սպիտակած իրավաբանին նա քնած էր նստած դիրքով և սեղանին կար գրություն: Բանկիռը վերցրեց զգուշորեն բացեց այն և սկսեց կարդալ: Այնտեղ գրված էր, որ այսքան տարիների ընթացքում գրքերը նրան իմաստություն պարգևեցին և նա չի ցանկանում ապրել այն կյանքով, որով ապրում է բանկիռը և դա հաստատելու համար նա նշել էր, որ հինգ ժամ շուտ դուրս կգա այդտեղից որպեսզի խախտի նրանց գրազը և հրաժարվի երկու միլիոնից: Բանկիռը շփոթված գնաց և նստեց իր սենյակում: Նա երբեք իրեն այդքան նվաստացված և առհամարված չէր զգացել: Պահակները որոնք հետևում էին իրավաբանին նրան ասացին, որ պատուհանից նա փախել է: Բանկիռը գնաց բանտարկյալի սենյակ և այնտեղ ոչմեկ չկար նա ապահովության համար վերցրեց գրությունը և դրեց չհրկիզված պահարանի մեջ:


12.11.2018
Դասարանում
Փոխադրություն

Մխիթարյան հայրերի որդեգրերը

1816 թվականին դեկտեմբերի 1-ին հանդարտ ծովախորշում նավը լողում էր դեպի հարավային կողմ: Երիտասարդը չէր կարող չնկատել այդ գեղեցիկ շինությանը, հարցրեց նավավարին, այս ումն է կոչվում: Պատասխան ստացավ, որ դա Մխիթարյան միաբանության կառույցն է: Երբ նա հիանում էր սուրբ Ղազար կղզու ծառատունկներով և ձիթենիներով: Երկար և փարթամ մազերով մորուքով մի վանական հարցրեց, թե ինչ է ուզում նա: Նա ներկայացավ որպես Ջորջ Գորդոն Բայրոն: Նրան սիրով ընդունեցին ցույց տվեցին գրքերը, մագաղաթները: Նա սկսեց սովորել հայոց լեզում: Նրան ամեն պարապմունքին ուսուցիչը սիրով ընդունում էր: Նա ասում էր, որ հայոց լեզուն բարդ է, բայց նա պատրաստվում է սովորել: Ուսուցիչը նրա համար կարդում էր հայոց պատմությունը, և նա նայում էր Մասիսի նկարին: Բայրոնը իր միջոցներով ստեղծեց բառարաններ և դասագրքեր: Նա արդեն ուսուցչու հետ թարգմանություններ էր անում: Նա 50 օրում սովորեց հայոց լեզուն: Եկավ այն օրը, որ նա պետք է հրաժեշտ տա: Նա վերցրեց իր լուսանկարներից մեկը և հայերենով գրեց «Ջորջ Գորդոն Բայրոն»: Մխիթարյան միաբանությունում կա առանձին սրահ` նվիրված Ջորջ Գորդոն Բայրոնին:


01.10.2018
Դասարանում

Կազմել նախադասություններ տրված բառերի տարբեր իմաստներով:

Մատ, խնամի, կոտորակ

Նա միանգամից շախ և մատ արեց մրցակցին:
Աղջկա մատը կարծես դուրս էր ընկել, քանի որ շատ էր ցավում:
Նա մի մատ երեխա էր, բայց մտածում էր մեծի պես:
Պապիկի այգում կային շատ խաղողի մատեր:

Ծերունին մտավ այգի, որպեսզի խնամի ծաղիկները և ծառերը:
Խմանիները եկան փեսայի տուն, որ տեսնեն, թե ինչ տանն է ապրում իրենց աղջիկը:

Ուսուցչուհին կոտորակներ կազմեց, որ երեխաները ամրապնդեն իրենց գիտելիքը:
Դիպուկահարը բաժանեց կոտորակները երկուսի մեջ, որ բոլորն էլ կրակեն:


Գտնել տրված բառերի իմաստները:

Ակ – թանկագին քար, ջրի աղբյուր, անիվ, տեսողություն, մատանու քար
ակնարկ – աչքով արված նշան, թռուցիկ հայացք, անուղակի ասված խոսք, հոդված
աղի – ծանր, դառը, վշտալի
աղոտ – թույլ, նվազ, նսեմ
անարգել – արհամարել, բանի տեղ չդնել, ստորացնել

19.09.2018
Դասարանում
Կետերի փոխարեն դհ, դ, կամ թ գրի՛ր

Ընթացք, ընդարձակ, անընդհատ, ընդմիջել, ընդհանուր, ընդամենը, ընթանալ, ընթրել, ակնթարթ, անդադար, ընթերցել, ընդառաջ, անընթեռնելի:

Աղտ - կեղտ
Աղտոտ - կեղտոտ
Ախտ - հիվանդություն
Ախտորոշել, ախտանիշ, թոքախտ, դեղնախտ, շաքարախտ, ժանտախտ, լնդախտ, հյուծախտ

Վարք - մարդու վարքագիծ
Վարքուբարք
Վարկ - հեղինակություն
Վարկաբեկել, վարկանիշ
Վարգ - ձիու համաչափ ընթացք

Ուղտ - կենդանի
Ուղտապան, ուղտատեր, ուղտափուշ
Ուխտ - պայման, դաշինք, երդում
Ուխտավայր, ուխտատեղի, ուխտագնաց, ուխտավոր, ուխտադրուժ

Թույր - գույն, երանք
Թյուր - սխալ



17.09.2018
Դասարանում
Փոխադրություն
Հեքիաթ լեռան և լեզվի մասին

Դեպքը կատարվեց մեզանից հազարավոր տարիներ առաջԱրարատյան դաշտավայրումԱնտառները շատ խիտ էինկային լեռնային գետերազատ վազվզում էին վիթն ու այծյամը։ Կենտրոնում բազմել էր զանգակաձև լեռընա երիտասարդ էրվառվռունբռնկուն ու օժտված էր նահապետի իմաստությամբ։
Մի օր երբ Լեռը նայում էր խաղաղ և գեղեցիկ դաշտավայրին հանկարծ զարմանալի բան կատարվեցպատատուկների պատը ճեղքվեց և դուրս եկան երկու տարօրինակ և զարմանալի արարածներԼեռը երբեք չեր տեսել այդպիսի զարմանալի արարածներինրանք անգամ նման չէին կենդանիների և հաղորդակցվում էին միմյանց հետ հնչյուններովդրանք հնչյունի էլ նման չէինբայց նրանք խոսելիս նմանվում էին մարդու։ Այս ամենը մնաց Լեռը երկար ժամանակ հիշում էրև նա զգում էր, թե խոսքերը ինչպես են կամաց-կամաց նմանվում հեքիաթների։ Որքան հնչյունները գնալով գեղեցկանում էինայդքան լեզուն ապակինում էր մարդու էությունը։ Արարիչը բարկանում և ցանկանում է վերացնել իր հողի վրայից մարդկանց։ Որքան գեղեցկանում էր Լեզուն այդքան ապականվում էր մարդու էությունըԼեռը մի անգամ տեսավոր իր փեշերը ծածկվում են ջրովնա մտածեցոր դա անձրևն էբայց լեռը ապշած էրդա նման չեր անձրևիՄի օր նա ջրի վրա սև կետ տեսավ հեռվումորը մեծանալով ավելի տեսանելի էր դառնում և նմանվում էր երկարավուն մի նավի: Լեռը կենտրոնանալով լսում էր ինչ որ ձայներգնալով ձայները ավելի պարզ էին դառնում նրա համար։ Լեռը ուրախացավքանի որ նա ևս մեկ անգամ լսեց մարդկային ձայնխոսացողը Նոյ նահապետն էր։ Կրկին Անցավ ժամանակ և ջուրը գնալով հետ էր քաշվումօդը մաքրվում։ Լեռան դաշտերին ծաղիկներ կային և ծաղիկների վրա թիթեռներ որոնք պտտվում էին անընդմեջ։ Նոյի թոռներն ու ծոռները ցրվեցին ամբողջ աշխարհով մեկ։ Հայկին դուր եկավ տարածքընա որոշեց բնակչություն հաստատել այնտեղև տեղանքը անվանեց Հայք։ Նրանք ազնիվ և խախաղ մարդիկ էինչէին նեղում ոչ ոքիչէին խաբումսակայն նրանց ճակատագիրը նրանց հանգիստ չեր թողումանրավիրները այնքան շատ էին թափվում նրանց վրաոր նրանք անգամ շնչելու ժամանակ չէին ունենումբայց նրանք քաջ էին և ոչ մի բանից չէին հանձնվում։ Բնությունը տեսավոր ոչինիչ չի կոտրում նրանց հոքին և ուզեցավ վարձատրել նրանց տալով ոսկիուժգիրարվեստհզորությունԼեռը ասացոր ավելի լավ է նրանց ժամանակ տուր և ոչինչ պատրաստի մի տուր նրանցնրանք ամեն ինչ իրենց ձեռքերով կստեղծեն։ Եվ ահա երկիրը զարգացավծնվեցին ուղեղներորոնցից մեկը Մեսրոպ Մաշտոցն էրստեղծվեց աղետալի վիճակև Մեսրոպ Մաշտոցը որոշեց դեմ գնալ թշնամուն։ 
13.09.2018
Դասարանում

Հնչյունաբանություն
Հնչյուն և տառ
1.Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ  է հնչյունն արտայատվի է տառով՝
ա)բառասկզբում-էկրան, էժան, էկոլոգիա, էջ, էգ
բ)բառամիջում-էլեկտրաէներգիա, ամենաէժան, մանրէաբան, անէանալ, հնէաբան
գ)բառավերջում-մանրէ, որևէ, ինչևէ
2.Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ  է հնչյունն արտահայտվի ե տառով՝
ա)բառասկզբում-եմ, ես, են, ենք, եք
բ)բառամիջում-սեղան, դեղին, վերջ
գ)բառավերջում-րոպե, որևիցե, երբևիցե, նախօրե

Комментарии

Популярные сообщения из этого блога

Շահամիր Շահամիրյան

Շարադրություններ արձակուրդներին

Պատմություն