Մարնեուլի

Марнеули - почти исключительно азербайджанский район, неазербайджанцев тут всего 20 000 - поровну армян и грузин. Так  что район азербайджанский, мусульманский, знаменитый помидорами. Издалека напоминает Турцию - везде вечерами пьют чай, везде чайханы. И только местные армяне чай не признают в принципе.

Культурных объектов в районе немного и они хитро запрятаны. Например, здесь есть армянский храм XII века и монастырь того же времени - у села Ахкерпи. По слухам, есть замок  в селе Цопи.

Район знаменит он в основном селением Садахло, где имеется погранпереход и рынок. С точки  зрения истории тут можно пройти по местам грузино-армянской войны 1918 года. В этом смысле интересно посмотреть на село Шулавери, (сейчас Шаумяни) вокруг которого развернулись бои 25 - 28 декабря 1918 года. В 1921 году район снова оказался в зоне боев - через него на Тбилиси шла советская 11-я армия. Северная граница района как раз проходит  по небольшому хребту Ялгуджа, с которого планировалась бомбардировка Тбилиси во время битвы за Тбилиси.

Грузинских достопримечательностей срдневековой эпохи в районе почти нет, зато есть кое-что армянское. В Х - XI веках эта земля была частью армянского царства Ташир-Дзорагет, и от тех времен осталась небольшя крепость Гаги.

Մարնեուլի: գրեթե ադրբեջանական թաղամաս, ոչ ադրբեջանցիներ այստեղ քսան հազարն են կեսը հայեր մյուս կեսը վրացիներ: Այնպես որ թաղամասը ադրբեջանական և մուսուլմանական է, հայտնի է լոլիկներով: Հեռվից նման է Թուքիային – ամեն տեղ խմում են թեյ և թեյարաններ են: Միայն տեղացի հայերը չեն ընդունում թեյը:

Մշակութային առարկաներ քիչ կան և դրանք խորամանկորեն պահված են: Օրինակ , այստեղ կա հայկական տաճար XII դարի և վանք նույնպես այդ ժամանակահատվածից Աղքյորփի գյուղում: Ասում են նաև կա ամրոց  Ծոբ գյուղում:

Թաղամասը հայտնի է Սադախլո գյուղով, որտեղ կա սահամնի հատում  և շուկա: Պատմության կետից այստեղ կարող ենք անցնել 1918 թվականի հայ-վրացական պատերազմի վայրերով: Այս տեսանկյունից հետաքրքիր է նայել Շուլավերի գյուղին (հիմա Շահումյան) որի շուրջ եղել են դեկտեմբերի 25-28ի կռիվները 1918 թվականին: 1921 թվականին թաղամասը կրկին կռիվների շուրջը հայտնվեց, նրանց վրայով անցավ Թբիլիսիի խորհրդային 11րդ զորքը: Թաղամասի հյուսիսային սահմանը անցնում է Յալգուդի մի փոքր լեռնաշղթայով, որից որ պլանավորում էին ռմբակոծություն Թբիլիսիից, Թբիլիսիի կռվի ժամանակ:

Թաղամասում Վրացական միջնադարի դարաշրջանից տեսարժան վայրեր գրեթե չկան, բայց կա հայկականը:  X – XI դարերում այդ հողերի մի մասը եղել է հայկական Տաշիր-Ձորագետ թագավորությանը, և այդ ժամանակներից մնացել է  Գագա բերդը:

Աղբյուր: http://travelgeorgia.ru/49/